Altijd vandaag

Is het vandaag of gistren, vraagt mijn moeder,
bladstil, gewichtloos drijvend op haar witte bed.
Altijd vandaag, zeg ik. Ze glimlacht vaag
en zegt: zijn we in Roden of Den Haag ?
Wat later: kindje ik word veel te oud.
Ik troost haar, dierbare sneeuwwitte astronaut
zo ver al van de aarde weggedreven,
zo moedig uitgestapt en in de ruimte zwevend
zonder bestek en her en der.
Zij zoekt – het is een s.o.s. –
haar herkomst en haar zijn als kind
en niemand niemand, die haar vindt
zoals zij was. Haar franse les
herhaalt zij: van haar achtste jaar:
‘bijou, chou, croup, trou, clou, pou, òu,
die eerste juffrouw, weet je wel
die valse ouwe mademoiselle
hoe heet ze nou. Ik ben zo moe.’

Had ik je maar als kind gekend,
die nu mijn moeder bent.

M. Vasalis (1909-1998)

M. Vasalis publiceerde tijdens haar leven slechts honderd gedichten in drie dichtbundels. Bovenstaand gedicht staat in de in 2002 postuum verschenen bundel De oude kustlijn, nagelaten gedichten. M. Vasalis is het schrijverspseudoniem van Margaretha Leenmans, psychiater. Voor haar werk als schrijfster ontving ze zowel de Constantijn Huygensprijs (1974) als de P.C. Hooftprijs (1982).

Dit gedicht gaat over haar dementerende moeder. Hoe haar moeder het besef van tijd en plaats verliest, maar wel uit het verre verleden haar franse les oproept. Ik heb wel eens cynisch horen zeggen dat dementie het ultieme in het nu leven is. Het is altijd vandaag, altijd nu. Oproepen om in het ‘nu’ te leven is populair. Dit is vooral een tegenreactie tegen het drukke leven, waarin te weinig ruimte is voor een pas op de plaats, voor rust, voor besef van het nu. Maar alleen maar ‘in het nu leven’ gaat voorbij aan het belang van een grotere tijdsspanne, zowel naar verleden als naar toekomst. Het verleden en alles wat je meedraagt doet er ook toe, en besef van toekomst, van ergens naartoe gaan, is net zo van levensbelang.

In de gedichten van M. Vasalis komt het thema tijd en tijdsbeleving vaak terug. Zie het gedicht tijd , dat begint met de onvergetelijke zin Ik droomde dat ik langzaam leefde, langzamer dan de oudste steen

Altijd vandaag is ook de titel van een theaterprogramma van Bram van der Vlugt en Nettie Blanken. Een muzikale voorstelling, waarin het leven van M. Vasalis en haar gedichten centraal staan. Met prachtige muziek van en door Floris van der Vlugt. Nog tot eind januari 2019 te zien.