Het gat in het breiwerk

Afgelopen week stond er een interessante column van Asha ten Broeke in de Volkskrant , over het repareren van je eigen kleding. Omdat ze een gat in een trui had wilde ze leren mazen, zodat ze haar trui zelf zou kunnen maken:

‘Tot mijn vrolijkheid bleek ik al mazend toe te treden tot een toffe subcultuur: die van de visible menders, mensen die hun kleding op een zichtbare, kleurrijke manier repareren. Het laat zien dat een kledingstuk heeft geleefd en dat iemand er genoeg om geeft om er liefde en aandacht in te steken.’

De reparatie bracht wat mijmeringen boven bij Asha ten Broeke. Heeft het zin als individuele consument duurzame keuzes te maken, of zet dat geen zoden aan de dijk? Komt met het devies ‘Draag wat je hebt en repareer wat je draagt’ de verantwoordelijkheid voor een hele industrie vol misstanden niet te veel op het bord van het individu? Asha ten Broeke haalt journalist Jaap Tielbeke aan, die van mening is dat het beter is om als burger aan te dringen op politieke acties, dan om als consument zelf het leven te beteren. Met dat laatste red je het milieu niet en blijven de ware schuldigen buiten schot, zegt hij.

Deze redenatie draagt volgens mij een gevaar in zich. Voor je het weet gebruik je het om jezelf vrij te pleiten van het maken van duurzame keuzes. Natuurlijk hebben politieke acties meer impact dan een individuele handeling, maar als iedereen zou denken dat zijn eigen aandeel te weinig bijdraagt verandert er zeker niets.

Asha ten Broeke: ‘Elke keer als ik mijn gemaasde trui aantrek, herinnert ze me aan de dingen waar ik in geloof: een duurzame en eerlijke wereld, waarin de aarde, mensen en spullen niet langer wegwerp zijn. Bovendien: wie geen geld meer uitgeeft aan een verwoestende industrie, kan klagen zonder zich hypocriet of beschaamd te voelen. Schaamteloze pissigheid is een goede democratische brandstof. En klagen is politiek. Ook multinationals vrezen de collectieve toorn van ontevreden burgers en politici zijn voor weinig zaken zo gevoelig als voor een nijdige omslag in de publieke opinie. Een trui mazen heeft politiek misschien geen betekenis. Maar klein verzet kan groeien. Elke opgestoken middelvinger is er één.’

De filosoof Kant indachtig, zou je ook kunnen zeggen dat het juist begint bij je eigen milieubewuste keuze. Volgens Kant is díe keuze goed, als je die ook op alle andere mensen van toepassing kunt verklaren. Hij noemde dit het ‘categorisch imperatief’. Daaruit volgt dat als je de keuzes zó maakt dat ze voor iedereen goed zijn, méér mensen die keuze zouden gaan maken en effect zeker niet zal uitblijven. Dit geldt natuurlijk niet alleen voor het verlengen van de levensduur van kleding, maar ook voor de keuze minder te vliegen, meer biologische producten te kopen, minder vlees en zuivel te eten, de tuin te vergroenen etc. Zoals Filosofie magazine van oktober het verwoordt: ‘Zet ieder persoon de nodige stappen in de juiste richting, dan kunnen we als collectief een heel eind opschuiven’.

Zomaar wat overwegingen naar aanleiding van een column over een gat in een trui. Maar los daarvan levert het repareren van je favoriete kleding vooral plezier op, omdat je het dan weer een tijdje kunt dragen. Alleen al daarvoor zou je het willen doen.

Handschoenen die een jaar of 35 oud zijn en dankzij de reparaties nog een tijdje meekunnen.